META-NET Strategic Research Agenda for Multilingual Europe 2020

Zrozumienie bez granic: Europa bez barier językowych

Strategia europejska pokona bariery komunikacyjne i przygotuje Europę na kolejną rewolucję informatyczną.

Europa musi się zmierzyć z poważnym kryzysem komunikacyjnym. Opracowany niedawno przez META-NET raport „Języki Europy w Erze Cyfrowej” – wydany w ubiegłym roku w 31 tomach i 31 językach – pokazuje, że większości języków Europy grozi „cyfrowe wymarcie“, nie są bowiem wspierane przez technologie informacyjne na tyle, aby przetrwać w cyfrowym świecie. Wielka językowa różnorodność to esencja kulturowego dziedzictwa naszego kontynentu, ale jednocześnie przeszkoda dla prowadzenia wymiany handlowej i pogłębiania integracji europejskiej. Pomimo, iż na tłumaczenie przeznacza się ogromne środki, to nadal jedynie niewielka część cennych informacji jest dostępna we wszystkich europejskich językach, przez co obywatele z różnych państw nie mogą wspólnie odpowiadać na ważne pytania. Na przykład rozmowy na temat kryzysu finansowego prowadzone pomiędzy Grekami i Niemcami odbywają się za pośrednictwem lokalnych mediów i polityków, przez co dążenie do porozumienia nie zawsze jest na pierwszym planie. Dzisiaj Internet i istniejące w nim sieci społeczne znacząco zmieniają polityczne procesy decyzyjne, ale Unia Europejska nie korzysta z tych zmian w stopniu dostatecznym. Duńczycy nie prowadzą z Francuzami debaty o korzyściach i problemach wynikających z wykorzystania energii jądrowej i paliw kopalnych, a mieszkańcy śródziemnomorskich krajów Unii Europejskiej nie prowadzą międzynarodowego dialogu o potencjalnych konsekwencjach wspólnej polityki imigracyjnej, w który zaangażowani byliby też ich północni sąsiedzi.

Aby stworzyć Europę pozbawioną granic utrudniających komunikację i promującą wolny przepływ informacji, myśli oraz towarów przy zachowaniu kulturowego i językowego bogactwa, konsorcjum META-NET – Sieć Doskonałości skupiająca 60 ośrodków badawczych z 34 krajów – opracowało Strategiczną Agendę Badań, która demonstruje, w jaki sposób skoncentrowane inwestycje w technologie językowe mogą wygenerować znaczne zyski gospodarcze, które wyraźnie przewyższają poniesione koszty. Przez ponad dwa lata setki interesariuszy oraz ekspertów w dziedzinie języka i technologii przyczyniły się do powstania owego planu. Oficjalna prezentacja Agendy w gronie przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz naukowców i przedsiębiorców będzie miała miejsce podczas technologicznego sympozjum odbywającego się 25 stycznia 2013 w Berlinie.

Agenda pokazuje, jak Europa może uczynić swą językową i kulturową różnorodność ważnym atutem. Europejska społeczność skupiona wokół technologii językowych – obejmująca zarówno pracowników naukowych jak i przedstawicieli przemysłu – odznacza się szerokim doświadczeniem w dziedzinie wielojęzycznych technologii, dzięki czemu może odegrać kluczową rolę w kolejnej rewolucji informatycznej za sprawą przemyślanego wykorzystania języka, wiedzy oraz emocji. Aplikacja Siri wykorzystywana przez firmę Apple czy opracowana przez Google funkcja wyszukiwania głosowego to dopiero początek. Język naturalny będzie głównym środkiem komunikacji pomiędzy użytkownikami a technologiami. Oprogramowanie, które pozwoli urzeczywistnić tę wizji potrzebne jest dla różnych języków, usług i urządzeń, co wiąże się z powstaniem ogromnego rynku. Technologie językowe zapewniają dostęp do zasobów zdigitalizowanej wiedzy skumulowanej w Internecie, a codzienny ogrom danych tekstowych (tzw. „big data“) będzie można przeszukiwać według kryteriów semantycznych i analizować oraz wykorzystywać w nowatorski sposób.

W proponowanym ogólnoeuropejskim programie badawczym Strategiczna Agenda Badań zaleca, aby przedsięwzięcia naukowe i przemysłowe skoncentrowały się wokół trzech priorytetów:

1. Ponadjęzykowa Chmura dostarczy ogólnych i specjalistycznych usług tłumaczeniowych wszystkim obywatelom Europy, firmom oraz organizacjom. Oznacza to precyzyjne i niezawodne technologie przekładu maszynowego dla języka mówionego i pisanego przy jednoczesnym zaangażowaniu tłumaczy ustnych i pisemnych w przypadku zadań, z którymi maszyny nie poradzą sobie samodzielnie.
2. Inteligencja Społeczna i e-Udział to priorytet koncentrujący się na opracowaniu zasobów i narzędzi wspierających dialog pomiędzy społecznościami obywateli, nabywców, klientów i konsumentów oraz w obrębie tych społeczności, aby umożliwić tzw. „e-udział” i stworzyć bardziej skuteczne procedury przygotowania, doboru i oceny decyzji zbiorowych.
3. Świadomi Społecznie Interaktywni Asystenci to priorytet skupiający się na opracowaniu i upowszechnieniu cyfrowych asystentów, którzy są w stanie uczyć się i adaptować dostarczając proaktywnej i interaktywnej pomocy dostosowanej poprzez kontakt głosowy do określonych sytuacji, miejsc i celów użytkownika.

META-NET wspiera też projekt budowy Europejskiej Platformy Usługowej dla Technologii Językowych, aby zapewnić łatwy dostęp do technologii językowych użytkownikom i klientom.

„Aby wreszcie pokonać bariery językowe Europa pilnie potrzebuje wysokiej jakości oprogramowania do przekładu maszynowego, obsługującego wszystkie języki europejskie i główne języki spoza Europy. Te bariery utrudniają Unii Europejskiej osiągnięcie długoterminowych celów, takich jak stworzenie wspólnego rynku cyfrowego, ponieważ stoją na przeszkodzie swobodnego przepływu informacji, towarów i usług“ – mówi Prof. Hans Uszkoreit, koordynator META-NET oraz dyrektor naukowy DFKI (niemieckiego centrum badawczego zajmującego się sztuczną inteligencją). Dr Georg Rehm (DFKI), współredaktor Strategicznej Agendy Badań pełniący w konsorcjum META-NET funkcję Koordynatora ds. Sieci dodaje, że „po awariach elektrowni w Fukushimie w marcu 2011 cała Europa dyskutowała na temat wad i zalet energii jądrowej, ale dyskusja toczyła się wyłącznie w obrębie pojedynczych społeczności językowych: debata nie dotarła na poziom ogólnoeuropejski! Promowane przez nas technologie umożliwią Europejczykom prowadzenie dyskusji ponad barierami językowymi, dzięki czemu wytworzy się nowy rodzaj tożsamości europejskiej jednoczącej obywateli.“

Poprzez dobrze skoordynowane działania prowadzone na dużą skalę do roku 2020 takie technologie mogą powstać, zapewniając przyszłość językom Europy, dostarczając obywatelom nowych zastosowań i usług, a także tworząc niezliczone możliwości dla europejskiego przemysłu informatycznego i językowego. Duże finansowe obciążenie per capita w przypadku mniejszych społeczności językowych, wymóg transferu technologii pomiędzy językami, brak interoperacyjności zasobów, narzędzi i usług, a także fakt, że granice językowe często nie pokrywają się z politycznymi wymagają działań, którym nie sprosta w pojedynkę żadne z państw. Temu ogromnemu wyzwaniu należy zatem stawić czoła na poziomie Unii Europejskiej, jej państw członkowskich oraz państw stowarzyszonych, w ścisłej współpracy z przemysłem. Strategiczna Agenda Badań dostarcza nam planu pozwalającego podjąć usystematyzowane działania, które przyniosą korzyści wszystkim obywatelom Europy i zapewnią Europie rolę lidera światowej gospodarki oraz rynku technologicznego.

Technologie językowe

Technologie językowe pomagają nam przy wykonywaniu czynności codziennych, takich jak pisanie wiadomości e-mail czy kupowanie biletów lotniczych. Są wykorzystywane w oprogramowaniu przetwarzającym język naturalny w formie mówionej i pisanej. Czerpiemy z nich korzyści przeglądając i tłumacząc strony internetowe, obsługując głosowo urządzenia w samochodzie lub telefonie, a także otrzymując spersonalizowane rekomendacje w sklepach internetowych. W niedalekiej przyszłości będziemy mogli komunikować się głosowo z programami komputerowymi, urządzeniami domowymi, a także robotami, które wkrótce zagoszczą w naszym domu i w pracy. Gdziekolwiek się znajdziemy, wystarczy poprosić, aby uzyskać informacje czy pomoc. Usunięcie barier komunikacyjnych pomiędzy człowiekiem a technologią zmieni świat. Technologie językowe umożliwią nam wszystkim współpracę, naukę, pracę oraz wymianę informacji ponad barierami językowymi i niezależnie od posiadanych przez użytkownika umiejętności obsługi komputera.

Dzisiejsze systemy wykorzystujące technologie językowe działają przede wszystkim w oparciu o metody statystyczne, przy których niezbędne są duże ilości treningowych danych językowych. Uzyskiwanie takich danych jest szczególnie trudne w przypadku języków mało powszechnych. Jednak dzięki najnowszym rozwiązaniom te problemy udaje się eliminować, a technologie językowe stanowią jeden z najdynamiczniej rozwijających się obszarów technologii informacyjnej. Duże międzynarodowe korporacje, takie jak Google, Microsoft, IBM i Nuance zrealizowały w tej dziedzinie poważne inwestycje. Dzięki swej bogatej wiedzy technologicznej, kulturowej i językowej Europa ma wszelkie predyspozycje, aby być liderem. Setki małych i średnich przedsiębiorstw europejskich już korzystają ze specjalistycznych aplikacji oraz usług z zakresu technologii wielojęzycznych.

META-NET i META

META-NET to Sieć Doskonałości skupiająca 60 ośrodków badawczych z 34 krajów i obejmująca kilka projektów Unijnych, która stawia sobie za cel umacnianie technologicznych fundamentów wielojęzycznego społeczeństwa informacyjnego Europy.

META-NET tworzy META, czyli Technologiczne Konsorcjum Wielojęzycznej Europy. W skład konsorcjum wchodzi już ponad 600 organizacji – ośrodków badawczych, uniwersytetów i przedsiębiorstw prywatnych – z 55 państw.